Św. Franciszek z Asyżu: od syna kupca do apostoła ubóstwa
Dzieciństwo i młodość: król biesiad i marzenia o rycerstwie
Giovanni di Pietro di Bernardone, znany nam jako św. Franciszek z Asyżu, przyszedł na świat w zamożnej rodzinie kupieckiej w Asyżu, w latach 1181 lub 1182. Jego ojcem był Piotr Bernardone, człowiek interesu, który z pewnością pragnął dla swojego syna przyszłości równie dostatniej. Jednak młody Giovanni nie wykazywał szczególnego zamiłowania do handlu. Zamiast tego, jego serce biło mocniej na dźwięk rycerskich opowieści. W młodości prowadził beztroskie życie, bawiąc się w gronie rówieśników, często na biesiadach, gdzie zdobył sobie opinię „króla młodzieży asyskiej”. Marzył o karierze rycerskiej, o chwale na polu bitwy, a jego wyobraźnia podsuwała mu obrazy chwalebnych czynów i rycerskich ideałów. Był chłopcem pełnym życia, towarzyskim i lubianym, co jeszcze bardziej oddalało go od ścieżki pokuty i ascezy, która miała go w przyszłości zdefiniować. To właśnie w tym okresie jego życia kształtowały się pragnienia doczesnej wielkości, które wkrótce miały ustąpić miejsca pragnieniom znacznie głębszym i wiecznym.
Nawrócenie: głos Chrystusa i porzucenie bogactwa
Przełom w życiu młodego Franciszka nastąpił po udziale w wojnie oraz po ciężkiej chorobie. Te doświadczenia, które mogły złamać ducha, stały się dla niego impulsem do głębokiej refleksji nad sensem dotychczasowego życia. W pewnym momencie, stojąc przed krucyfiksem w kościele św. Damiana, św. Franciszek z Asyżu usłyszał wyraźny głos, który przemówił do niego: „Franciszku, idź i odbuduj mój Kościół”. To objawienie, które wstrząsnęło jego duszą, zapoczątkowało proces radykalnego nawrócenia. To, co przedtem wydawało się Franciszkowi słodkie i przyjemne, stało się dla niego nieznośne i gorzkie, a przeciwnie, wielka słodycz i radość sprawiały mu rzeczy, które przedtem budziły w nim wstręt i odrazę. Pod wpływem tego wewnętrznego przełomu, święty Franciszek zdecydował się porzucić dotychczasowe życie i jego dobra materialne. Zrzekł się swojego dziedzictwa, oddając majątek ojca, i rozpoczął życie w radykalnym ubóstwie. Jego nowa misja polegała na służeniu najbardziej potrzebującym, a w szczególności chorym, wśród których szczególną troską otaczał trędowatych, budząc tym podziw i zdumienie otoczenia.
Założyciel zakonów i duchowy przewodnik
Misja odbudowy Kościoła i pierwsi towarzysze
Słowa Chrystusa z krucyfiksu w San Damiano – „Franciszku, idź i odbuduj mój Kościół!” – stały się dla niego drogowskazem. Święty Franciszek z Asyżu przyjął tę misję z całą powagą, traktując ją nie tylko jako nakaz odbudowy fizycznych struktur kościelnych, ale przede wszystkim jako wezwanie do odnowy duchowej samego Kościoła. Jego radykalne życie w ubóstwie i całkowite oddanie się Bogu zaczęło przyciągać pierwszych naśladowców. Byli to ludzie, którzy poruszeni jego przykładem i słowami, pragnęli podążać tą samą ścieżką. Wśród nich znaleźli się między innymi Idzi, wysoki rodem mieszkaniec Asyżu, który prosił Franciszka o przyjęcie na ucznia, a także Sylwester i Bernard z Asyżu. Ci pierwsi bracia, razem z Franciszkiem, tworzyli wspólnotę opartą na Ewangelii, żyjącą w radykalnym ubóstwie i głoszącą pokój oraz miłość Bożą. Ich sposób życia, pełen radości i prostoty, stanowił potężne świadectwo w ówczesnym świecie. Wkrótce grupa ta udała się do Rzymu, by prosić papieża Innocentego III o ustne zatwierdzenie swojej reguły, co nastąpiło w 1209 roku, otwierając drogę do oficjalnego powstania zakonu Braci Mniejszych.
Franciszkańska duchowość: ubóstwo, miłość i naśladowanie Chrystusa
Duchowość franciszkańska, zakorzeniona w życiu i nauczaniu św. Franciszka z Asyżu, charakteryzuje się kilkoma kluczowymi elementami. Na pierwszym miejscu znajduje się ubóstwo, rozumiane nie jako cel sam w sobie, lecz jako środek do pełniejszego naśladowania Chrystusa i całkowitego oddania się Bogu. Franciszek pragnął żyć tak, jak żyli apostołowie, nie posiadając niczego, a wszystko powierzając Bożej Opatrzności. Drugim filarem jest miłość – miłość do Boga, do bliźniego, a nawet do całego stworzenia. Franciszek widział w każdej istocie dzieło Boże i obdarzał je szacunkiem i czułością. Szczególną miłością otaczał Chrystusa, starając się naśladować Go w każdym aspekcie życia, od narodzenia aż po mękę. Jego pragnieniem było stać się „alter Christus”, czyli innym Chrystusem. Kluczowe dla tej duchowości są również pokuta, modlitwa i głębokie zaufanie Bogu. Franciszek zachęcał do życia zgodnego z Ewangelią, do prostoty, radości i pokoju. Jego przesłanie jest uniwersalne i wciąż inspiruje ludzi do życia bliżej Boga i bliżej drugiego człowieka.
Pisma św. Franciszka z Asyżu: Pieśń Słoneczna i inne dzieła
Chociaż św. Franciszek z Asyżu jest przede wszystkim znany jako człowiek czynu i duchowy przywódca, pozostawił po sobie również bogate dziedzictwo pisane. Jego dzieła, choć nie zawsze powstałe w klasycznym stylu literackim, cechują się niezwykłą głębią duchową i poetycką wrażliwością. Najsłynniejszym i najbardziej cenionym jego dziełem jest „Pieśń Słoneczna” (lub „Pochwała Stworzenia”), napisana w okresie choroby, w której wychwala Boga poprzez piękno i różnorodność stworzenia. W tej poetyckiej modlitwie Franciszek dziękuje za słońce, księżyc, gwiazdy, wodę, ogień i ziemię, widząc w nich przejawy dobroci Stwórcy. Poza „Pieśnią Słoneczną”, do jego pism należą również: Reguła Braci Mniejszych, która stanowiła podstawę życia zakonu, Testament, będący jego ostatnim duchowym przesłaniem do braci, oraz liczne Listy i Modlitwy, takie jak słynna „Modlitwa Pańska” czy „Modlitwa przed krzyżem”. Jego pisma charakteryzują się prostotą języka, głęboką wiarą i niezwykłą miłością do Boga i całego stworzenia. Stanowią one cenne źródło wiedzy o jego duchowości i myśli.
Dziedzictwo i kult św. Franciszka
Stygmaty, śmierć i pośmiertna chwała
Jednym z najbardziej doniosłych wydarzeń w życiu św. Franciszka z Asyżu, a zarazem kluczowym elementem jego duchowego dziedzictwa, było otrzymanie stygmatów. W 1224 roku, podczas pobytu na górze La Verna, w akcie głębokiej kontemplacji Męki Pańskiej, ukazał mu się Chrystus pod postacią skrzydlatego i ognistego serafina, odciskając na jego ciele rany Chrystusa. Franciszek stał się tym samym pierwszym historycznie potwierdzonym stygmatykiem. Te święte rany były widocznym znakiem jego głębokiego zjednoczenia z Chrystusem i Jego cierpieniem. Po tym wydarzeniu jego życie stało się jeszcze bardziej naznaczone cierpieniem i słabością, jednak nie osłabiło to jego ducha. Zmarł wieczorem 3 października 1226 roku w Porcjunkuli, w wieku około 45 lat. Na własne życzenie, ostatnie chwile spędził na gołej ziemi, przyjmując śmierć jako siostrę. Jego śmierć była głęboko przeżywana przez jego współbraci i wiernych, którzy widzieli w nim wzór życia ewangelicznego. Już dwa lata po śmierci, 16 lipca 1228 roku, święty Franciszek z Asyżu został kanonizowany przez papieża Grzegorza IX, co świadczy o powszechnym uznaniu jego świętości i natychmiastowym rozwijającym się kulcie.
Patronat i wspomnienie: symbol pokoju i miłości
Św. Franciszek z Asyżu jest postacią o ogromnym znaczeniu duchowym i kulturowym, a jego patronat obejmuje szerokie grono osób i grup. Jest on przede wszystkim patronem franciszkanów, klarysek i tercjarzy – zakonów, które założył lub których powstanie zainspirował. Jednak jego opieka rozciąga się znacznie szerzej. Jest patronem Włoch i Asyżu, miasta, z którego pochodził i które tak bardzo kochał. W dobie rosnącej świadomości ekologicznej, święty Franciszek stał się również patronem ekologów, ze względu na jego głęboką miłość do natury i całego stworzenia, którą wyraził w swojej „Pieśni Słonecznej”. Ponadto, jest patronem aktorów, niewidomych, robotników, ubogich i więźniów, co podkreśla jego uniwersalną troskę o wszelkie grupy potrzebujące i wykluczone. Jego wspomnienie liturgiczne obchodzone jest 3 października, w rocznicę jego śmierci. Jest on niezmiennie postrzegany jako symbol pokoju i miłości, przypominając światu o potrzebie braterskiej zgody, szacunku dla życia i troski o najsłabszych. Papież Franciszek, przyjmując swoje imię w 2013 roku, jednoznacznie nawiązał do tego dziedzictwa, czyniąc go jeszcze bardziej aktualnym dla współczesnego świata.
Św. Franciszek w kulturze: ikonografia, literatura i film
Postać św. Franciszka z Asyżu od wieków inspiruje artystów, pisarzy i twórców filmowych, stając się nieustającym źródłem fascynacji i inspiracji w kulturze. W ikonografii jest on najczęściej przedstawiany w charakterystycznym, brązowym habicie franciszkańskim, przepasanym białym sznurem z trzema węzłami, symbolizującymi śluby zakonne: posłuszeństwa, czystości i ubóstwa. Często towarzyszą mu stygmaty, ptaki, baranek, a czasem wilk z Gubbio, co nawiązuje do jego legendarnych spotkań i miłości do zwierząt. W literaturze jego życie i nauczanie stały się tematem niezliczonych dzieł, od średniowiecznych życiorysów pisanych przez jego naśladowców, takich jak Tomasz z Celano, po współczesne biografie i powieści historyczne. Jego pisma, w tym „Pieśń Słoneczna”, uznawane są za arcydzieła poezji religijnej. W filmie św. Franciszek z Asyżu pojawiał się w wielu produkcjach, od klasycznych filmów historycznych po nowsze interpretacje jego życia, które starają się ukazać jego duchową głębię i radykalizm jego przesłania. Jego postać inspiruje również twórców muzyki i sztuk wizualnych, co świadczy o jego trwałym wpływie na wyobraźnię ludzką i uniwersalności jego przesłania o miłości, pokoju i ubóstwie.
Dodaj komentarz